De valstrik van schuld en slachtofferschap in relaties
Misschien wel herkenbaar: de relatie is voorbij, en de pijn, de teleurstelling, en de woede voelen als een etterende wond. Je zit met vrienden, met een glas wijn of een kop koffie, en je merkt dat het gesprek steeds weer draait om wat de ander je heeft aangedaan. Schuld en slachtofferschap.
Hoe hij of zij verantwoordelijk is voor alles wat misging—je verloren vriendschappen, je verwaarloosde hobby’s, misschien zelfs de ondergang van je bedrijf. Langzaam maar zeker wordt het verhaal dat je vertelt een aaneenschakeling van verwijten. En begrijp me niet verkeerd, het is logisch. Je hebt pijn en zoekt naar een verklaring, iets of iemand om de schuld te geven. Vaak is dat de ander.
Zelf zat ik niet echt in het patroon van hem overal de schuld van geven. Maar in de eerste periode zag ik niet waar ik zelf ook verantwoordelijkheid had: namelijk in een relatie blijven waarvan ik wist dat het niet goed voor me was. Ik was boos om alles wat mij was aangedaan, het gebrek aan respect. Maar ja, hoeveel respect gaf ik mezelf door te blijven bij een persoon die meerdere keren flink over mijn grenzen was gegaan? Had ik mezelf uiteindelijk niet in deze positie gebracht door te blijven, ondanks dat ik wist dat het niet gezond voor me was?
In boosheid blijven hangen, slaat om in bitterheid en rancune. En dat is een valkuil waar je jezelf uiteindelijk alleen maar meer in vastzet.
De makkelijke weg van de ander de schuld geven
“Het is makkelijker om boos te zijn dan verdrietig, maar de prijs is hoog.”
Het is menselijk om een oorzaak buiten jezelf te zoeken. Het voelt makkelijker om te zeggen: “Hij heeft alles stukgemaakt,” of “Zij heeft ervoor gezorgd dat ik mijn vrienden ben verloren.”
Dat verhaal biedt een simpele uitweg uit een complexe situatie. Voor even voelt het alsof de pijn minder wordt, omdat je er een doelwit voor hebt—de ander. Boosheid is nu eenmaal makkelijker te verdragen dan verdriet. Maar de prijs die je daarvoor betaalt, is hoog.
Wanneer je de ander volledig verantwoordelijk maakt voor wat er misging, zet je jezelf vast in een slachtofferrol. Je geeft impliciet de macht om te helen, om verder te gaan, uit handen.
Ik heb deze prijs betaald. Door in de relatie te blijven hangen, door te hopen dat hij ging veranderen. Dat hij zou gaan inzien hoezeer hij mij tekort deed. Het voelde alsof ik geen grip meer had op mijn eigen leven.
De moeilijke weg van eigen verantwoordelijkheid nemen
“Verantwoordelijkheid nemen is jezelf bevrijden van de last van schuld.”
Eigen verantwoordelijkheid nemen. Nee, dat betekent niet dat je moet zeggen dat alles jouw schuld is, of dat je moet goedpraten wat de ander heeft gedaan.
Eigen verantwoordelijkheid nemen draait om het erkennen van jouw aandeel in de relatie, hoe klein of groot dat ook mag zijn. Het gaat om het herkennen van de patronen, de keuzes, de momenten waarop je misschien niet helemaal eerlijk was naar jezelf of naar de ander.
Misschien heb je, net zoals ik, bewust weggekeken van wat je niet wilde zien. Ik heb momenten genegeerd waarin ik voelde dat er iets niet klopte, waarin mijn intuïtie al lang alarm sloeg. Het was pijnlijk om dat te erkennen. Maar toen ik dat eindelijk deed, voelde ik een last van mijn schouders vallen. Niet omdat ik blij was met hoe ik het had aangepakt tijdens de relatie, maar omdat ik besefte dat ik nu een keuze had. Een keuze om anders te handelen, om beter voor mezelf te zorgen, om eerlijker te zijn naar mezelf.
Het verschil tussen schuld en verantwoordelijkheid
Onthoud: eigen verantwoordelijkheid nemen gaat niet over schuld. Het gaat er niet om wie gelijk had of fout zat. Het gaat erom dat je inziet dat elke relatie een dynamiek is tussen twee mensen. Dat jullie beiden keuzes hebben gemaakt, bewust of onbewust, die tot het uiteindelijke resultaat hebben geleid.
Door dit te erkennen, bevrijd je jezelf van de last van schuld en slachtofferschap, en geef je jezelf de kracht terug om te groeien.
Hoe je bitterheid voorkomt
“Loslaten is niet opgeven, maar ruimte maken voor wat kan zijn.”
Bitterheid en rancune ontstaan wanneer je blijft hangen in het verwijt. Die verhalen kunnen verslavend zijn, omdat ze je het gevoel geven dat je in je recht staat. Maar in werkelijkheid maken ze je alleen maar kleiner en ongelukkiger.
De eerste stap om uit die vicieuze cirkel te breken, is verantwoordelijkheid nemen voor jouw deel. Dat betekent dat je kiest om los te laten—de pijn, de boosheid, de verhalen die je jezelf hebt verteld.
Loslaten is niet hetzelfde als opgeven; het is juist een krachtige stap vooruit. Het is de keuze om niet langer vast te blijven zitten in wat was, maar ruimte te maken voor wat kan zijn. Toen ik leerde om mijn eigen aandeel te zien, merkte ik dat ik langzaam kon loslaten. Het kostte tijd, en soms leek het alsof ik weer terug bij af was, maar uiteindelijk werd het lichter. Het gaf ruimte voor nieuwe gedachten, nieuwe gevoelens en uiteindelijk ook nieuwe dromen.
Wat je hieruit mee kunt nemen
Eigen verantwoordelijkheid nemen in een relatie die stuk is gegaan, is allesbehalve makkelijk. Het vraagt moed en eerlijkheid, vooral naar jezelf toe.
Maar het is ook de weg naar vrijheid, heling, en het terugvinden van jezelf. Want uiteindelijk is de enige relatie waar je echt controle over hebt, de relatie met jezelf. En die begint met het loslaten van schuld en het omarmen van jouw eigen kracht om te veranderen en te groeien.
Blijf trouw aan jezelf, want daar begint je diepste relatie♥